Wieś w malarstwie polskim (wybrane obrazy-2)

JACEK MALCZEWSKI (Radom 1854 - Kraków 1929). Uczył się 1873-76 i 1877-79 w krakowskiej SSP u J. Matejki i W. Łuszczkiewicza, 1876-77 w Paryżu. W 1884 uczestniczył jako rysownik w ekspedycji naukowej do Azji Mniejszej, po czym zwiedził Grecję, Włochy, spędził kilka miesięcy w Monachium i w 1886 osiadł w Krakowie. Malował początkowo portrety i sceny z życia ludu, później nawiązując do wspomnień z dzieciństwa i niektórych motywów z twórczości A. Grottgera wykonał szereg obrazów ilustrujących martyrologię uczestników powstania styczniowego. Wkrótce w jego twórczości nastąpił zwrot ku symbolizmowi, w obrazach owianych smutkiem i tajemniczością pojawiły się postacie symboliczne i twory fantastyczne - fauny, centaury, chimery, aniołowie. Obrazy nieraz łączył w cykle lub tryptyki. Utrzymane są w tym okresie w jasnych, żywych, nieraz dysonansowo zestawionych kolorach, nasycone powietrzem. Od realistycznych wczesnych portretów przeszedł do wizerunków symbolicznych (liczne autoportrety) w niezwykłych kostiumach, często z postaciami alegorycznymi i na tle syntetycznie ujętego polskiego pejzażu. W 1897-1900 i 1910-21 był profesorem krakowskiej ASP.

WŁADYSŁAW ALEKSANDER MALECKI (Masłów k. Kielc 1836 - Szydłowiec k. Radomia 1900). W 1852-56 uczył się malarstwa w warszawskiej SSP pod kierunkiem Ch. Breslauera, po czym pracował w dekoratorni teatrów rządowych. Od 1866 studiował malarstwo w Akademii monachijskiej. W 1880 wrócił do kraju. Malował pejzaże z Bawarii, Tyrolu i Alp i krajobrazy rodzime, umiejętnie łącząc urodę skromnych nieraz motywów z rzeczowym traktowaniem szczegółów. Jego sceny z powstania styczniowego przypominają obrazy M. Gierymskiego. Malował też widoki wnętrz, pozostawił interesujące rysunki o subtelnej, miękkiej kresce.
 
 STANISŁAW MASŁOWSKI Malował sceny rodzajowe i krajobrazy (głównie akwarele), do których tematy czerpał z podróży (Ukraina, Monachium, Włochy, Paryż i Tunis). We wczesnym okresie ulegał wpływowi Józefa Brandta i Józefa Chełmońskiego (Na pastwisku 1889, Taniec kozaków zaporoskich 1883). Własny styl stworzył w akwarelach malowanych w plenerze, w których zaznaczyły się wpływy impresjonizmu i secesji (Maki 1909, Łubin 1924).
   Cechą malarstwa Stanisława Masłowskiego było silne odczucie charakteru ziemi polskiej, zwłaszcza Mazowsza.

 WŁADYSŁAW PODKOWIŃSKI W latach 1880-1884 studiował pod kierunkiem Wojciecha Gersona w warszawskiej Klasie Rysunkowej a w latach 1885-86 w Akademii petersburskiej. Od 1884 współpracował z warszawskimi czasopismami "Tygodnik Ilustrowany" i "Kłosy". W 1889 wyjechał do Paryża, gdzie zapoznał się z impresjonizmem. Tam powstały jego pierwsze obrazy impresjonistyczne. W 1890 wrócił na stałe do Warszawy.    Malował pejzaże (Nowy Świat, Mokra Wieś 1892) i kompozycje figuralne (Dzieci w ogrodzie 1892), odznaczające się czystą, świetlistą gamą barwną, często o śmiałych zestawieniach kolorystycznych, a także portrety.  Na przełomie 1892 i 1893 pod wpływem przeżyć osobistych zwrócił się ku symbolizmowi, malując obrazy w ciemnym kolorycie, utrzymane w nastroju niesamowitości i fantastyki (Taniec szkieletów, Szał uniesień 1893). Pod koniec 1894 nieuleczalnie chory Podkowiński namalował swój ostatni obraz Marsz żałobny Chopina.

WITOLD PRUSZKOWSKI (Berszard k. Odessy 1846 - Budapeszt 1896). Uczył się malarstwa i rysunku poczĄtkowo w Paryżu u T. Goreckiego, zięcia Mickiewicza, w 1869-72 studiował w Akademii monachijskiej, 1872-75 u Jana Matejki w krakowskiej SSP. Malował wiejskie sceny rodzajowe, obrazy o tematyce z baśni, legend i wierzeń ludowych, łączące realistyczny sposób przedstawiania z romantyczną fantastyką i nastrojowością, a także poetyckie wizje inspirowane dziełami Słowackiego, Krasińskiego i Chopina oraz subtelne, melancholijne pejzaże. Tworzył wnikliwe i niekonwencjonalne portrety. Oprócz techniki olejnej posługiwał się pastelami.

 HENRYK RODAKOWSKI Jeden z najwybitniejszych polskich portrecistów XIX wieku. Uczył się w Wiedniu. W 1846-67 przebywał w Paryżu, gdzie studiował u L. Cognieta. Pierwszymi pracami Henryka Rodakowskiego były biedameierowskie akwarelowe portreciki. We Francji namalował kilka szkicowych kompozycji o tematyce historycznej i współczesnej, utrzymanych w duchu romantyczno-patriotycznym. 
    Stworzył serię portretów:  wystawiane na Salonach w Paryżu przyniosły Henrykowi Rodakowskiemu europejską sławę. Portrety te o spokojnej kompozycji, wyróżniają się wnikliwą charakterystyką psychologiczną oraz harmonią środków wyrazu. W twórczości swej Rodakowski łączył elementy romantyzmu i klasycyzującego realizmu. Zgodnie z duchem czasu namalował parę wielkich kompozycji historycznych: Posłowie u Sobieskiego (1861), Wojna kokosza (1872). Interesował się tematyką ludową (cykl 11 akwarel Album pałahickie 1867-68). U schyłku życia przebywał w Zakopanem i Krakowie, gdzie rozwinął ożywioną działalność w Towarzystwie Przyjaciół Sztuk Pięknych, w Muzeum Narodowym i w Szkole Sztuk Pięknych.

HENRYK SIEMIRADZKI (Biłhorod k. Charkowa 1843 - Strzałków k. Częstochowy 1902). Studiował malarstwo 1864-70 w Akademii petersburskiej, 1870-71 w Monachium u K. von Piloty'ego. W 1871 wyjechał do Rzymu, w Polsce spędzał letnie wakacje w swoim majątku Strzałkowie. Malował obrazy o tematyce antycznej, przeważnie sielankowo traktowane sceny rozgrywające się na tle idealnych krajobrazów prześwietlonych słońcem. Tworzył też kompozycje z życia pierwszych chrześcijan (słynne Pochodnie Nerona, 1876, ofiarował w 1879 nowo tworzonemu Muzeum Narodowemu w Krakowie), obrazy o tematyce biblijnej, historycznej, krajobrazy i portrety. Wykonał kurtyny do Teatru im J. Słowackiego w Krakowie i do teatru lwowskiego.

 JAN STANISŁAWSKI  Jeden z głównych przedstawicieli polskiego modernizmu. Współdziałał z towarzystwem Sztuka (1897). 
W 1897 objął katedrę pejzażu w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, gdzie wprowadził metodę studiów plenerowych. Wybitny pedegog. Z "klasy pejzażowej" Jana Stanisławskiego wyszło wielu znanych pejzażystów.    Jan Stanisławski malował małe, nastrojowe, syntetyczne pejzaże o szerokiej plamie barwnej,

JÓZEF SZERMENTOWSKI (Bodzentyn 1833 - Paryż 1876). Poczštków nauki rysunku i malarstwa udzielał mu w Kielcach F. Kostrzewski, 1853-57 uczył się w warszawskiej SSP pod kierunkiem Ch. Breslauera, w 1858 uczęszczał do pracowni W. Gersona. W 1860 udał się do Paryża, skąd  parokrotnie przyjeżdżał do kraju. We wczesnym okresie malował pejzaże z widokami architektury i zabytkowych miast, później dominował krajobraz wiejski z zaznaczającym się wpływem francuskich malarzy szkoły barbizońskiej. Często i chętnie malował pejzaże rodzime, w scenach rodzajowych zwracał uwagę na problemy społeczne.

WŁODZIMIERZ TETMAJER (Harklowa k. Nowego Targu 1861 - Kraków 1923). Studiował w Krakowie w SSP m.in. u W. Łuszczkiewicza i L. Loefflera w 1875-86, krótko w Wiedniu, a następnie w 1886-89 w Monachium u A. Wagnera i w Academie Colarossi w Paryżu oraz w 1889-95 u J. Matejki. W 1890 osiadł w podkrakowskiej wsi Bronowice. Od 1897 był członkiem Tow. Sztuka a potem grupy Zero, a także założycielem Tow. Polska Sztuka Stosowana. Malował głównie sceny rodzajowe o tematyce wiejskiej i pejzaże. Uprawiał malarstwo �cienne, scenografię. Brał udział w życiu politycznym.

ALFRED WIERUSZ-KOWALSKI (Suwałki 1849 - Monachium 1915). Malarstwa uczył się 1868-71 w warszawskiej Klasie Rysunkowej u W. Gersona, następnie w akademiach drezdeńskiej i monachijskiej, na koniec w pracowni J. Brandta w Monachium. Malował przede wszystkim sceny rodzajowe z życia wsi polskiej, dworków szlacheckich, małych miasteczek, trafnie chwytając atmosferę ówczesnego życia prowincji. Często podejmował tematykę myśliwską, dużą popularność przyniosły mu liczne obrazy przedstawiające napady wilków na podróżnych w zimowej scenerii. Po podróży w 1903 do północnej Afryki malował sceny orientalne.