Obowiązek prowadzenia ksiąg metrykalnych na ziemiach polskich został wprowadzony w drugiej połowie XVI w. Władze kościelne nakazały spisywanie ochrzczonych, bierzmowanych, zaślubionych i przyjmujących komunię na Wielkanoc. Nieco później nakazano rejestrowanie zmarłych. W XVIII w. zalecono prowadzenie oddzielnych ksiąg chrztów, ślubów i pogrzebów.
W Cesarstwie Austriackim księgi metrykalne zostały uznane za akta stanu cywilnego uzyskały wiec rangę oficjalnego dokumentu. Prowadzone były w języku łacińskim. W dużych parafiach dla każdej miejscowości prowadzono oddzielną księgę, w małych parafiach jedną, ale wpisy z poszczególnych miejscowości miały być wyraźnie oddzielone.
W wieku XIX i XX obok łaciny występuje w księgach język polski.
W Latowiczu księgi prowadzono: w latach 1756 - 1825 w języku łacińskim, w latach 1826 - 1869 w języku polskim i w latach 1870 - 1915 w języku rosyjskim.
Nie zachowały się dwie księgi z lat 1691 - 1755 obejmujące 5652 akta chrztu.


Określenia i wyrażenia

Warto wiedzieć, że niektóre słowa w zapisach skracano. Np. Obst. to skrócenie od obstetrix - akuszerka. Dotyczy to również łacińskich nazw miesięcy. Są to: Januarius (styczeń), Februarius (luty), Martius (marzec), Aprilis (kwiecień), Maius (maj), Junius (czerwiec), Julius (lipiec), Augustus (sierpień). Te nazwy skracano zwykle do 3-4 początkowych liter.

Począwszy od września możemy spotkać takie zapisy: 7-bris September (wrzesień); 8-bris October (październik); 9-bris November (listopad); 10-bris December (grudzień).
Trzeba zwrócić na to uwagę, by nie zasugerować się, że numer oznacza miesiąc, np. że 7-bris to lipiec.

Najczęściej spotykane w księgach określenia łacińskie to: adolescens - młodzieniec, ambo - obaj, baptizatio - chrzest, baptizatus - ochrzczony, circiter - blisko, około, conjugalis - małżeński, conjugatis - żonaty/zamężna, conjuges - małżonkowie, copulatio - zaślubiny, defunctus/denatus - zmarły, filius - syn, filia - córka, frater - brat, gemini - bliźnięta, illegitimus - nieślubny, infans - dziecko, juvenis - kawaler, laboriosus - pracowity, utrudzony, liberi - dzieci, marita - żona, maritus - mąż, mater - matka, materna - matka chrzestna, matrimonialis - małżeński, matrimonium - małżeństwo/ślub, mensis - miesiąc, mortuus - zmarły, natus - urodzony, niegda - nieżyjący/niegdyś, orphanus - sierota bez ojca, parentes - rodzice, pater - ojciec, patrini - rodzice chrzestni, pupillus - sierota bez matki, quondam - zmarły/niegdyś, relicta - wdowa, relictus - wdowiec, secundo voto - powtórnie zamężna/żonaty, sepultura - pogrzeb, sepultus - pogrzebany/pochowany, soror - siostra, sponsa - narzeczona, sponsus - narzeczony, sponsor fidei - ojciec chrzestny, testis - świadek, uterque - każdy z dwóch, oboje, uxor - żona, uxoratus - żonaty, vidua - wdowa, viduus - wdowiec, virgo - dziewica/panna.

Przy datach należy zwracać uwagę na fakt, że na początku dokumentu jest podawana data jego sporządzenia natomiast w treści jest podawana faktyczna data urodzin czy śmierci poprzez stwierdzenie, że wczoraj czy onegdaj ( przedwczoraj ) itp. zmarł czy urodził się wymieniony parafianin.

W księgach urodzeń pisano datę chrztu, natomiast datę urodzin określano w treści aktu. Najczęściej występujące określenia to: hodie - dziś, heri - wczoraj i dodatkowo: mane - rano, vespere - wieczorem, nocte - nocą (w nocy), post meridiem - po południu. Jeśli różnica czasu była większa to pisano datę, np. die 9 praesentis - dnia 9 bieżącego miesiaca.

W księgach zgonów początkowo podawano tylko daty zgłoszenia i określano wiek np, anni semi unius - pół roku, semi duorum annorum - półtora roku, semi trium annorum - dwa i pół roku, dierum 6 -6 dni, mensium 6 - 6 miesięcy, hebdomadorum, ( hebdo ) 6 - 6 tygodni (niedziel), annorum circiter 90  - około 90 lat, annorum circiter inter centu et 90 - około 100 a 90 lat, annor ultra 70 - ponad 70 lat, dodawano również zwrot:munitus,-a sakramentes - zaopatrzony, -a  w sakramenty.

W księgach ślubów występują określenia jakie wymieniono wcześniej. Akty zawierają zwroty: testes fuerunt - świadkami byli lub testibus fide dignis - świadkowie godni zaufania.

W dokumentach pisanych w języku rosyjskim należy zwracać uwagę na datę. Na ogół podawane są dwie daty tj. wg kalendarza juliańskiego i gregoriańskiego różniące się o 12 dni i tak: 10 kwiecień wg juliańskiego to 22 kwiecień wg gregoriańskiego, 25 październik jul. to 7 listopad greg.

Przykłady aktów urodzenia, ślubu i zgonu z różnych okresów parafii Latowicz.   (kliknij i powiększ)

Akty urodzin: Tomasza Łodygi z 1756 r., Mikołaja Sabak z 1812 r., Józefa Sabak z 1897 r.

Akty zaślubin : Jana Sabak i Katarzyny Kusio z 1764 r., Karola Sabak i Teodozji Wiechetek (Redz.) z 1804 r., Ignacego Sabak i      
                         Wiktorii Rybak z 1906 r.

Akty zgonu : Barbary Sabak z 1774 r., Konstancji Sabak z 1810 r., Klemensa Sabak (Redz.) z 1895 r.