Rodzina Józefa Sabak i Weroniki

Rodzina Józefa i Weroniki Sabak

Józef urodził się w 1897 r. a właściwie pod koniec 1896 r. ale wówczas często w takim przypadku, zgłaszano urodziny dziecka na początku nowego roku. Do szkoły uczęszczał jeszcze w czasie zaborów do Iwowego. Jak wynika ze wspomnień, nauka odbywała się w czasie wolnym od prac polowych. Pod zaborem rosyjskim widocznie kładziono nacisk na naukę języka rosyjskiego bo jeszcze czytał radzieckie gazety, które otrzymywali żołnierze w 1944 roku, gdy front stał długi czas nad Wisłą.
Z zapisów w książeczce wojskowej wynika, że do wojska został wcielony 19.06.1919 roku, a do rezerwy przeniesiony 12.06.1921 roku. Z przebiegu służby wynika, że początkowo był sanitariuszem, potem a artylerii konnej i na koniec w taborach. Poza tym wpisano udział w wojnach: " przeciw bolszewikom od 15.07.1920 do 20.09.1920; i udział w ważniejszych bitwach: " pod Warszawą ". Z pisma mianującego go starszym szeregowym również wynika, że w 1920 roku odbywał służbę wojskową jako sanitariusz weterynaryjny. Po powrocie z wojska z powodu długich wąsów i czapki maciejówki nadano mu przydomek Piłsudski.
W 1923 roku ożenił się z Weroniką Sabak z Lalin. W 1924 r. urodził się syn Jan, w 1926 syn Henryk i 1930 r. córka Zofia.
Ciekawostką wśród starych dokumentów jest karta rowerowa z 1927 roku - " na prawo jazdy na rowerze po drogach publicznych Rzeczypospolitej Polskiej ". Z innych źródeł wynika, że w tym okresie w zakładach prywatnych w Bydgoszczy , przy produkcji rowerów zatrudniano 50 pracowników, którzy wytwarzali dziennie 35 - 40 rowerów, głównie z części importowanych z Niemiec i od podwykonawców. Wprowadzanie w tej sytuacji kart rowerowych corocznie przedłużanych, a potem rowerowych tablic rejestracyjnych przedłużanych co dwa lata, wynikało bardziej z potrzeb fiskusa, niż bezpieczeństwa drogowego.
Na początku lat 30-tych Józef dokupił pół włóki ziemi po sąsiedzie Grudniu. W 1932 r. zajął się także myslistwem. W 1937 r. urodził się syn

Kazimierz i w 1942 syn Marian.
W czasie okupacji należał do AK. W pewnym momencie Niemcy wpadli na trop organizacji i do końca wojny musiał się ukrywać. Przebywał min. na Chrominku, w Chęcinach u Gałkowskich i na Piaskach. Co jakiś czas przyjeżdżali Niemcy do domu na rewizje ale przeważnie rodzina była o tym powiadamiana i w domu pozostawała żona Weronika, natomiast dzieci przebywały u sąsiadów. Podczas rewizji przeszukiwano wszystkie zabudowania w poszukiwaniu broni. W czasie ich przyjazdu musiał być obecny ktoś z właścicieli w obawie przed podpaleniem zabudowań. Tak spalili nowy dom Piotra Łodygi w Lalinach, gdy przed przyjazdem Niemców wszyscy z niego uciekli.
Po wyzwoleniu Józef uznany został z kolei za wroga Polski Ludowej. Na okresy głosowań np. " 3 x tak " był zamykany w areszcie w Minsku Maz. razem z podobnymi działaczami z powiatu, aby nie uprawiali wrogiej agitacji.

Józef i Weronika Sabak,
Stanisław i Bronisława Oszkiel z Agnieszką Sabak 1938 r.

Józef widocznie był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego, bo jest jego karta uczestnictwa nr 1269, w Kongresie PSL, zorganizowanym w Warszawie w dniach 19 - 21 stycznia 1946 roku. Potem był prezesem

koła ZSL skupiającym gospodarzy, którzy próbowali niezależnej działalności dla dobra wsi, ale ponieważ oficjalna polityka stronnictwa coraz bardziej odbiegała od ich wyobrażeń, koło zaprzestało działalności. W 1953 roku Józef został odznaczony srebrnym krzyżem zasługi, ale go nie przyjął.
Józef powrócił do publicznej działalności za sprawą budowy szkoły angażując się w jej budowę w Lalinach, ponieważ koncepcje jej lokalizacji były różne.
Potem zaangażował się w organizację ośrodka zdrowia w budynkach poszkolnych. Przez jakiś czas w ośrodku pracował lekarz, położna i stomatolog. Ośrodek nie miał jednak szans przetrwania ponieważ zorganizowany został wbrew stanowisku ośrodka w Latowiczu i władz powiatowych w Mińsku. Decyzja została podjęta w ministerstwie, a Józef działał przez lekarza Gajowniczka z Lalin i jego żonę pracującą w ministerstwie.
Pod koniec lat pięćdziesiątych zorganizowano w Lalinach pierwsze w okolicy kółko rolnicze, którego prezesem został Józef, odznaczony potem złotym krzyżem zasługi. W tym czasie pojawiły się pierwsze telewizory bo w Chrominie ktoś już miał telewizor i oglądał Józefa odznaczanego przez Aleksandra Zawadzkiego.
W 1964 roku powstała w Lalinach Ochotnicza Straż Pożarna, której pierwszym prezesem również został Józef.

Wykaz uczestników

W międzyczasie wybierany był do rad nadzorczych Gminnej Spółdzielni (GS), Powiatowego Związk

Siew 1943r od lew: Antoni Goska, Józef Sabak, Henryk Sabak i Czesław Bała.

u Gminnych Spółdzielni (PZGS), Spółdzielni Mleczarskiej (OSM) i Spółdzielni Oszczędnościowo_Pożyczkowej (SOP). (odznaka zasłużonego spółdzielcy)
Ponieważ funkcjonował w wielu organizacjach, gospodarstwem zajmował się syn Henryk, który miał pretensje do ojca, że jeździ tylko po zebraniach, zjazdach i organizowanych przez te instytucje wycieczkach zamiast pomagać w gospodarstwie, ale potem sam poszedł w ślady ojca.
Najstarszy syn Jan w 1950 roku ożenił się z Emilią Nurzyńską i prowadzili odrębne gospodarstwo rolne. Jan poza tym już od młodości zajmował się fotografią i większość zdjęć począwszy od okresu okupacji, prezentowanych tu, to jego wykonanie. Poza gospodarstwem pracował jako traktorzysta w kółku rolniczym wykonując prace polowe, omłoty i usługi transportowe, głównie na rzecz Gminnej Spółdzielni.
Córka Zofia mieszka w Lalinach gdzie pomagała w rodzinnym gospodarstwie oraz pracowała do emerytury w Mińsku Maz.
Pozostałe dzieci założyły własna rodziny, a ich historie omówiono na odrębnych stronach.

Powrót do strony ogólnej rodzin